Răng là một trong những bộ phận quan trọng trong quá trình phát triển của trẻ. Ngay từ khi trẻ còn nằm trong bụng mẹ những mầm răng đầu tiên đã được hình thành. Vậy quá trình phát triển răng sữa ở trẻ diễn biến như thế nào?
Sự phát triển răng được chia ra làm hai giai đoạn chính:
– Kết thành mầm răng, ngấm vôi và sự phát triển bên trong xương hàm.
– Mọc răng và tiếp tục ngấm vôi hoàn thành đóng chóp chân răng.
Sự phát triển và sự mọc răng chịu tác động của mọi yếu tố như sắc tộc, dinh dưỡng, môi trường sống, bệnh lý. Cho nên, các thống kê về thời biểu mọc răng chia sẻ bởi nhiều tác giả ở các nước khác nhau đều có sự sai số phần nào.
Phẫu thuật cười hở lợi ở Sài Gòn, địa chỉ nào tốt?
Để tập hợp được các tư liệu này, nhà nghiên cứu cần tìm hiểu theo dõi dài theo thời gian ở mọi thời khắc mọc răng và cả sự phát triển mầm răng ở bào thai trong bụng mẹ (bằng phim X quang). Cùng đó, kết hợp với nghiên cứu dọc (longitudinal data) và nghiên cứu ngang (cross-sectional data) các răng ở tất cả lứa tuổi.
1- Thời gian biểu hàm răng người
Thời gian biểu hàm răng người đã được Logen.H và Kronfill R.Z. (1923) (1925) (1930), Mc. Cell và Schoren (Orboner) (1945), Schour và Master (1947), Losell và cộng sự (1957), Nonata (1964), Krausen và Jordan owen (1969), Lunter Nan và Law (1974) xác lập, bổ sung và chỉnh sửa.
Nghiên cứu phim X quang về sự hình thành răng thường chia 3 giai đoạn lớn
– Ở lúc bắt đầu ngấm vôi
– Khi hoàn tất thân răng
– Và hoàn tất chân răng
2- Sự hình thành răng sữa
Sự ngấm vôi mầm răng sữa khởi nguồn từ tuần lễ thứ 13 và 16 của bào thai (khoảng 5 tháng).
Ở tuần lễ 18-20, tất cả 20 mầm răng sữa đã có sự ngấm vôi.
Răng sữa mọc trong thời gian từ 6 tháng tuổi đến 30 tháng tuổi. Dựa vào từng trẻ mà bộ răng sữa mọc xong lúc 2-3 tuổi.
Bắt đầu ngấm vôi và mọc răng cửa giữa ở hàm dưới và tận cùng là răng cối thứ hai hàm trên.
Quá trình phát triển răng sữa ở trẻ
Khi trẻ mới sinh ra không có răng, trừ một số ít trường hợp lại có nhú thân răng cửa giữa hàm dưới. Lúc này, cần phải hiểu rõ với từ “nanh” được ông cha ta dùng để chỉ các hạt mụn mầu trắng trên sống hàm của trẻ, làm trẻ bú khó khăn. Các nanh này cần được gắp bỏ.
Những công trình nghiên cứu về thời gian biểu nhú răng sữa ở các chủng tộc người khác nhau cho thấy có sự khác biệt. Mặc dù, có rất ít số liệu loại này cho người da mầu và người Âu Mỹ.
Cũng có hạn chế số liệu về sự liên quan mọc răng sữa với các chỉ số sinh lý khác nhau: sự tạo thành xương, trọng lượng và chiều cao cơ thể, giới tính v.v…
Cụ thể chúng ta tóm tắt thứ tự mọc răng sữa như sau:
– Răng cửa giữa hàm dưới mọc lúc 7-8 tháng
– Đến 1-2 tháng sau mọc răng cửa giữa hàm trên (khi 10 tháng tuổi)
– Răng cửa bên hàm dưới mọc lúc 12-13 tháng, tiếp sau đó là răng cửa bên hàm trên.
Ở một số ít trẻ mọc 4 răng cửa dưới trước rồi mới mọc răng cửa trên.
– Lúc 16 tháng tuổi mọc răng cối thứ nhất, thường thì hàm trên nhú lên trước hàm dưới và có sự khác biệt giữa nam và nữ. Sự khác biệt này chưa được chứng minh và không có nguyên nhân rõ rệt.
– Lúc 19 tháng mọc răng nanh hàm trên. Răng nanh hàm dưới mọc lúc 20 tháng.
– Răng cối thứ 2 hàm dưới mọc lúc 27 tháng rồi khoảng 2 tháng sau (29 tháng) mọc răng cối thứ 2 hàm trên. Con trai có thể mọc sớm hơn con gái.
Bộ răng sữa mà thưa thì có lợi cho răng vĩnh viễn mọc. Bộ răng sữa rất quan trọng trong việc ăn nhai của trẻ cho đến lúc 7 tuổi. Mất và sâu sớm răng sữa sẽ gây lệch lạc bộ răng vĩnh viễn.
Trên hàm cho đến 11-12 tuổi vẫn còn răng sữa. Bộ răng sữa tốt và rụng đúng thời biểu góp phần bảo vệ sức khoẻ thể xác và tinh thần cho trẻ.
Thời gian bắt đầu thay răng từ 6-7 tuổi khi mọc răng 6 và thay răng cửa dưới.
3- Sự phát triển răng vĩnh viễn (Permanent Dentition)
Theo Schouref và Smasle n (1946),bộ răng vĩnh viễn hình thành theo nhóm:
– Nhóm đầu tiên gồm răng cối thứ nhất, răng cửa giữa và răng cửa bên, răng nanh bắt đầu hình thành thân răng lúc 1 tuổi.
– Nhóm hai gồm răng cối nhỏ, răng cối lớn thứ hai bắt đầu hình thành thân răng lúc 2-4 tuổi.
– Nhóm 3 răng khôn bắt đầu hình thành thân răng lúc 6-7 tuổi.
Răng đầu tiên của bộ răng vĩnh viễn mọc trên cung hàm là răng cối lớn thứ nhất hàm dưới rồi hàm trên vào lúc 6 tuổi. Do đó, răng này còn được gọi là “răng 6 tuổi”. Nó bắt đầu hình thành thân răng ngay khi sinh và mọc lên ở phía xa răng cối sữa thứ hai. Nó có mầu ngà và trong hơn răng sữa. Thân răng to hơn hẳn răng cối sữa thứ hai, nhất là với bệnh nhân đã mất răng cối sữa trước đó.
Răng cửa giữa hàm dưới mọc liền cùng với răng cối lớn thứ nhất lúc 6-7 tuổi. Có khoảng hơn 50% các cá thể mọc răng này lúc 6 tuổi.
Trước khi mọc răng cửa giữa và răng cửa bên vĩnh viễn, răng sữa cùng tên phải tiêu chân răng (resorpted or exfoliated). Mầm răng vĩnh viễn phát triển lên ép vào chóp răng sữa làm tiêu chân răng sữa. Nhiều khi răng sữa bị tiêu hết chân, lung lay và tự rụng phần thân răng còn lại đúng thời điểm mọc răng vĩnh viễn.
4- Quá trình phát triển của răng
Ở mỗi răng có 4 hoặc hơn các trung tâm phát triển, về sau làm thành các thuỳ ở thân răng.
Các thuỳ này phát triển mạnh tạo thành hình thân răng và nối với nhau ở các huyệt (grooves). Nếu nối với nhau không rõ nét, các huyệt biến thành các rãnh (fissures) dễ gây sâu răng.
Sau khi hình thành thân răng sẽ hình thành chân răng từ phía cổ lùi về phía chóp. Đường nối men – cement là ranh giới, được gọi là cổ răng sau này.
Hiển thị phim X -quang cận chóp răng hay Panorama, mọi người có thể xem rõ hiện tượng tiêu chân răng sữa và hình thành răng vĩnh viễn lúc trước khi mọc lên thay thế.
Sau khi thân răng mọc trên cung hàm, chân răng tiếp tục ngấm vôi, dài ra và khép kín dần chóp răng (apex), tạo thành lỗ chóp răng (foramen).
Tổ chức mềm ở giữa răng gồm mạch máu, thần kinh bị thu hẹp dần trong buồng tuỷ và ống tuỷ (pulp chamber and pulp canal).
Chỉ khi nào chóp răng đóng xong, để lại lỗ nhỏ chóp răng đi lọt mạch máu, thần kinh vào tuỷ răng thì mới kết thúc sự phát triển răng.
Tuỷ răng sữa và răng vĩnh viễn khi còn trẻ có thể tích lớn so tỷ lệ với răng. Người càng nhiều tuổi thì ống tuỷ và buồng tuỷ càng thu hẹp dần do hiện tượng tạo ngà thứ phát và ngà sửa chữa bởi các nguyên nhân sinh lý hay bệnh lý như sâu răng, viêm nha chu…
Do đó, răng trẻ em và người trẻ cảm giác nhậy hơn răng người già khi khoan chữa răng.
Hy vọng những thông tin trên đã giúp phụ huynh hiểu rõ hơn về quá trình phát triển răng sữa ở trẻ. Theo dõi quá trình này sẽ giúp phụ huynh nắm được được răng trẻ phát triển một cách tốt hơn.